Het Alamire Digital Lab (ADL) is een hoogtechnologisch centrum voor de digitalisering van muzikaal erfgoed. Dit mobiel laboratorium is uitgerust met de meest geavanceerde en actuele apparatuur (camera's, copy stand, book cradle, belichting en lenzen), waardoor kostbare en kwetsbare bronnen ‒ zowel handschriften als drukken ‒ volgens de strengste normen en kwaliteitseisen kunnen worden gefotografeerd. De hieruit resulterende beelden (150 megapixels) bieden door hun weergaloze scherpte en onvergelijkelijke precisie een opportuniteit voor een innoverende wetenschappelijke benadering van erfgoedmateriaal.

Het mobiele karakter van de uitrusting is een cruciale factor omdat het toelaat de bronnen overal ter wereld in situ te digitaliseren. Dit biedt een aanzienlijke meerwaarde ten opzichte van de erfgoedinstellingen die hun activiteiten moeten beperken tot hun eigen collectie. Het feit dat het ADL zonder geografische restricties kan worden ingezet, stelt de Alamire Foundation in staat de bronnen niet op basis van hun fysieke locatie, maar wel in functie van hun (onderzoeks)relevantie te selecteren. De werking van het ADL illustreert de onlosmakelijke verbondenheid van digitalisatie en onderzoek: zowel de fotografen als de assistenten zijn actief als musicologen, professionele musici en/of handschriftenspecialisten. Dit zorgt er niet enkel voor dat de keuzes tijdens het fotograferen beter op de finaliteit van de opnames kunnen worden afgestemd, maar ook dat de autopsie van het handschrift reeds in de digitalisatieruimte plaatsvindt.

ADL is de belangrijkste bron voor de beelden in de Integrated Database for Early Music (IDEM).

Het innovatief en hoogtechnologisch onderzoek in de Alamire Sound Labs van de Library of Voices – het Analytic Sound Lab en het Interactive Sound Lab — vertrekt van het bronnenmateriaal gedigitaliseerd door het ADL en ontsloten in IDEM.

Het Alamire Analytic Sound Lab op de eerste verdieping van de Library of Voices richt zich op de gelaagde textuur van polyfone muziek. De technologische infrastructuur van het lab, een 20-luidspreker-array in horizontale opstelling in combinatie met een real-time auralisatieprocessor en een hoge resolutie aanraakscherm, maakt het mogelijk de afzonderlijke stemmen van polyfone muziek – elke stem is in de muzikale bron afzonderlijk genoteerd — digitaal te bekijken, te beluisteren, te annoteren en te analyseren. Composities kunnen zo als het ware worden ontrafeld. De afzonderlijke stemmen die samen de polyfone textuur vormen, kunnen worden bestudeerd in een experimenteel kader.

Het Alamire Interactive Sound Lab op de tweede verdieping van de Library of Voices richt zich op de relatie tussen de bron, de uitvoering en de historische ruimtes waarin de muziek in kwestie oorspronkelijk klonk. Aangezien veel van deze gebouwen niet meer bestaan of in de loop van de tijd ernstige wijzigingen hebben ondergaan, kan dit praktisch onderzoek alleen worden uitgevoerd met behulp van innovatieve auralisatietechnieken. ESAT – STADIUS, Centrum voor Dynamische Systemen, Signaalverwerking en Gegevensanalyse van KU Leuven, is hierin de partner van de Alamire Foundation, en het doctoraatsproject Spatiale opname, verwerking en auralisatie van kerkakoestiek binnen het FWO/SBO-project The Sound of Music vormt het concrete kader voor dit onderzoek.

Het Alamire Interactive Sound Lab beschikt over een hoge resolutie-scherm dat gebruikt wordt als digitale muziekstandaard, zes microfoons, een opstelling van achtentwintig luidsprekers, en een processor die driedimensionale auralisatie mogelijk maakt. De luidsprekeropstelling is hier driedimensionaal geplaatst, om auralisatie zowel azimutaal als in de hoogterichting mogelijk te maken. Dit is cruciaal omdat kerkelijke akoestiek gekenmerkt is door relatief sterke akoestische reflecties vanaf het plafond.

Ook in het Alamire Interactive Sound Lab vormen de bronnen gedigitaliseerd door het ADL en beschikbaar via IDEM het uitgangspunt. Een bron wordt op ware grootte getoond op een digitale muziekstandaard. Een ensemble van zangers zingt uit de bron net zoals hun historische voorgangers zouden hebben gedaan. Terwijl ze hun interpretatie van de historische bron uitvoeren, wordt het geluid opgenomen en verwerkt en wordt de historische akoestische informatie van een bepaalde ruimte in real time door de luidsprekeropstelling als een extra laag toegevoegd aan de gezongen muziek, wat op zijn beurt de uitvoering zelf beïnvloedt. Dit toevoegen van een extra akoestische laag aan een live uitvoering is een vorm van Mixed Reality.

Het Alamire Interactive Sound Lab maakt het mogelijk om de parameter ‘akoestiek’ op een vernieuwende manier te bestuderen met het oog op een historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk.