Gregoriaans

Het gregoriaans heeft vele gezichten. De oudste delen van het repertoire zijn bewaard in handschriften uit onder meer het huidige Zwitserland, Duitsland en Frankrijk. Veel minder bekend en bestudeerd zijn de honderden bronnen die getuigen van de lange geschiedenis van het gregoriaans in onze streken. Het gregoriaans in de Lage Landen heeft eigen kenmerken en repertoire, die om diepgaand onderzoek vragen om ze beter te begrijpen en te situeren binnen het gehele gregoriaanse repertoire.

Deze kenmerken hebben hun weerslag op de polyfonie die op dit gregoriaans is gebaseerd. De polyfonie kan immers niet los gezien worden van het gregoriaans waar het op steunt: willen we de polyfonie uit de vijftiende en zestiende eeuw ten volle begrijpen, dan is een goed begrip van het gregoriaans uit de Lage Landen een must.

Polyfonie

Het repertoire van de Franco-Vlaamse polyfonie uit de vijftiende en zestiende eeuw vormt een hoogtepunt in de muziekgeschiedenis van de Lage Landen: nagenoeg alle belangrijke componisten en muziekpersoonlijkheden in heel Europa waren afkomstig uit onze streken. Dat betekent echter niet dat alles al ontdekt is, er blijven nog heel veel aspecten onontgonnen, van biografische elementen, archiefdocumenten tot bronnenanalyses.

Daarnaast maken nieuwe technologieën ook onderzoek vanuit innovatieve invalshoeken mogelijk, zoals akoestische analyses van de muziek en van de historische akoestiek waarin ze heeft geklonken – zelfs wanneer die ruimtes vandaag verdwenen zijn. Ook worden steeds meer polyfone bronnen digitaal beschikbaar gemaakt, wat zowel bijdraagt tot het gedetailleerde onderzoek van de bronnen zelf als tot hun bescherming en conservatie.

Polyfonie Maart 2022 - Maart 2023
Josquin des Prez en het vroegmoderne motet
Polyfonie Oktober 2019 - September 2022
Mensurale Notatie Heroverwogen: Compositie, Transmissie en Uitvoering
Polyfonie Oktober 2018 - Oktober 2022
Het Leuven Chansonnier en het vijftiende-eeuwse hoflied
Polyfonie Augustus 2015 - Juli 2016
Séverin Cornet: Opera Omnia
Polyfonie Mei 2014 - November 2018
Alamire Digital Lab
Polyfonie Oktober 2012 - September 2016
Auteurschap en anonimiteit in de zestiende-eeuwse muziek: Een onderzoek naar de Alamire-handschriften
Polyfonie Oktober 2011 - September 2015
The 'Alamire' Manuscripts in Partbook Format
Polyfonie Januari 2011 - Juni 2012
Naar een typologie van ‘dagdagelijkse polyfonie’: ontwikkeling van hulpmiddelen en strategie
Polyfonie Juli 2010 - Januari 2017
Integrated Database for Early Music (IDEM)
Polyfonie Oktober 2009 - September 2015
Leonard Päminger: componist van de reformatietijd
Polyfonie Oktober 2005 - September 2009
Een procesgerichte benadering van renaissancepolyfonie: temporaliteit en klankervaring als organisatieprincipes in de ricercars van Adriaan Willaert
Polyfonie Oktober 2005 - December 2010
Het liedboek van Zeghere van Male (Cambrai, Médiathèque municipale MSS 125-8)
Polyfonie Oktober 1999 - September 2008
Het meerstemmige religieuze muziekrepertoire uit Noord-Frankrijk van ca. 1370 tot ca. 1550 als normatief referentiepunt voor het ontstaan en de bloei van de renaissancepolyfonie
Polyfonie Januari 1996 - December 2000
De Vlaamse Polyfonie: onderzoek naar mechanismen van opkomst, evolutie en verspreiding
Polyfonie September 1993 - Augustus 1995
Ars Nova - fragments from the Low Countries (fourteenth century)

Muziekleven in de Lage Landen

Muziek komt niet tot stand in een vacuüm; talrijke factoren spelen een rol in haar totstandkoming. Niet in het minst de ‘soundscapes’ van de middeleeuwse en renaissancesteden, de instellingen waar ze werd onderwezen en beoefend, zoals abdijen, kapittelkerken en kathedralen, de organisaties die haar promootten, waaronder gilden en broederschappen, en de muziekcollecties waar ze werd en wordt bewaard. Pas door het in kaart brengen van deze en vele andere elementen kan de grondige verwevenheid van de muziek met de haar omringende wereld worden blootgelegd.

Akoestiek

Het ontcijferen van de muzieknotatie en het omzetten van beeld naar klank is een complex proces. De Vlaamse polyfonie is al te vaak onbekend omdat de kloof tussen het bronnenmateriaal waarin de composities zijn opgetekend en de musici die de muziek moeten overdragen aan het publiek te groot is.

Ervaring heeft geleerd dat het uiterst moeilijk is deze kloof te dichten door uitsluitend de traditionele onderzoeks- en valorisatiemethoden toe te passen. De projecten van de Alamire Foundation, die zijn opgezet vanuit een fundamentele bezorgdheid om het muzikaal erfgoed te bewaren, toegankelijk te maken, te bestuderen en te valoriseren, en om het te sensibiliseren op het gebied van onderzoek, uitvoeringspraktijk, onderwijs en cultuur, omvatten dan ook doelbewust en systematisch de ontwikkeling en het gebruik van hoogtechnologie.